در یك مطالعه مطرح شد
غلظت بالای ترکیبات شبه استروژنی در رودخانه های دریای خزر
به گزارش مینی کامپیوتر، بررسی های یک مطالعه در مورد غلظت ترکیبات «بیسفنول آ» و «نونیل فسفات» در مصب ۴۹ رودخانه ورودی دریای خزر نشان داد که غلظت این ترکیبات در مصب بیشتر رودخانه های مورد بررسی، بخصوص مصب دو رودخانه تالش و آستارا بالاتر از حد مجاز است.
به گزارش مینی کامپیوتر به نقل از ایسنا، آلودگی محیط زیست بخصوص آلودگی اکوسیستم های آبی موجودات زنده را با خطرات جدی مواجه کرده است. ترکیبات شبه استروژنی که سبب اختلال در غدد درون ریز می شوند، همچون مهم ترین آلاینده های اکوسیستم های آبی هستند که اثرات مخرب و در موارد حاد اثرات جبران ناپذیری را در آبزیان بخصوص ماهی ها بوجود می آورد.
این ترکیبات به صورت طبیعی و مصنوعی وجود دارند. موادی مانند «۱۷-بتا استرادیول»، «استرون» و «۱۷ آلفا اتینیل استرادیول» همچون استروژن های طبیعی و ترکیبات دارویی، انواع حشره کش ها و موادی مانند «نونیل فنول» (NP) و «بیسفنول A (BPA)» از انواع مصنوعی ترکیبات شبه استروژنی هستند.
این ترکیبات شبیه هورمون های طبیعی عمل می کنند و به جایگاه های گیرنده استروژن در سلول های موجودات زنده متصل می شوند و سبب اختلال در عملکرد غدد درون ریز می شوند. همینطور این ترکیبات به علت خاصیت تجمع زیستی می توانند در زنجیره غذایی منتقل شوند. بعلاوه ماندگاری این مواد در محیط های آبی تحت تأثیر عوامل فیزیکی و شیمیایی تغییر می کند و امکان دارد ماندگاری آنها بیشتر شود.
دریاچه خزر به علت موقعیت جغرافیایی، وسعت و تنوع زیستی، از اهمیت جهانی برخوردار می باشد. رودخانه های گوناگونی از سواحل ایرانی دریای خزر، به این دریا وارد شده و مصب این رودخانه ها محل تخم ریزی بعضی از ماهیان دریای خزر است. با وجود اهمیت بسیار این دریاچه، توسعه شهرنشینی و افزایش صنایع کوچک و بزرگ در سواحل دریای خزر، می تواند سبب انتقال انواع آلاینده ها به این دریاچه شود.
با توجه به اهمیت مصب رودخانه های سواحل ایرانی دریاچه خزر، پژوهشگران با انجام یک مطالعه به بررسی غلظت ترکیبات شبه استروژنی مصنوعی نونیل فسفات (NP) و بیسفنول A (BPA) در مصب رودخانه های ورودی دریای خزر پرداختند.
در این مطالعه غلظت آلاینده ها و بعضی از عامل های فیزیکی و شیمیایی ۴۹ رودخانه از استانهای گیلان، مازندران و گلستان در ماه های مرداد تا شهریور ۱۳۹۴ بررسی گردید و غلظت ترکیبات در میان مصب های مختلف مورد مقایسه قرار گرفت.
بررسی های این پژوهش نشان داد که غلظت ترکیبات بیسفنول A و نونیل فسفات در بیشتر مصب های مورد بررسی بخصوص مصب دو رودخانه تالش و آستارا بالاتر از حد مجاز است و بیشترین غلظت این ترکیبات در رودخانه های تالش، آستارا، انزلی، ازارود، نشتارود، طلارود و تجن اندازه گیری شد. همینطور مقایسه نتایج این مطالعه و مطالعات پیشین در این مورد نشان داده است که غلظت بیسفنول A در سواحل استان گیلان افزایش پیدا کرده است.
دو رودخانه تالش و آسترا از مکانهای مهم زندگی و رهاسازی ماهیان هستند و غلظت بالای ترکیبات شبه استروژنی می تواند تهدیدی برای سلامت این آبزیان باشد. از آن جا که مصب های تالش و آستارا در مناطق مسکونی و کشاورزی واقع شده اند، فعالیتهای انسانی می تواند عامل افزایش دهنده این ترکیبات باشد. همینطور بخشی از فاضلاب صنعتی کارخانه های اطراف این رودخانه و تمامی فاضلاب های شهری و روستایی، بدون تصفیه شدن به رودخانه تخلیه شده و سبب آلودگی شدید این رودخانه می شوند. ازاین رو تفاوت در فعالیتهای شهرنشینی، روستایی و کشاورزی پیرامون رودخانه ها، می تواند بعنوان عامل اصلی تفاوت در غلظت این ترکیبات باشد.
همچنین یافته های این مطالعه نشان داد که پارامترهای مختلف آب، همچون هدایت الکتریکی (EC)، سختی کل، ذرات جامد معلق بزرگتر از ۲ میکرون، جامدات محلول در آب و میزان نیترات و فسفات هم از مهم ترین عامل های فیزیکی و شیمیایی مؤثر بر کیفیت آب مصب های رودخانه های ورودی دریای خزر هستند.
به طور کل نتایج این مطالعه نشان داد که رودخانه های سواحل ایرانی دریای خزر، غلظت بالایی از ترکیبات شبه استروژنی دارند و می تواند حاصل آب شویی زمینهای کشاورزی و پساب صنایع و مناطق مسکونی باشد.
بر اساس یافته های این پژوهش میتوان اظهار داشت که برای بهبود شرایط آب مصب این رودخانه و در نهایت بهبود کیفیت آب دریای خزر، تعیین محدودیت ورود ترکیبات شبه استروژنی بیسفنول A و نونیل فسفات به رودخانه های ورودی دریای خزر ضروریست.
در انجام این تحقیق ساحل پاکزادتوچایی از پژوهشکده تالاب بین المللی هامون پژوهشگاه زابل، علی کاظمی از گروه علوم و مهندسی محیط زیست دانشگاه اراک و فاطمه عین الهی پیر از گروه محیط زیست دانشگاه زابل، با یکدیگر مشارکت داشتند.
یافته های این مطالعه اسفند ماه ۱۴۰۱ به صورت مقاله علمی با عنوان «تعیین غلظت ترکیبات شبه استروژنی در مصب رودخانه های سواحل ایرانی دریای خزر با استفاده از روش خوشه بندی و آنالیز مؤلفه های اصلی» در نشریه محیط زیست طبیعی انتشار یافته است.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب